Het brein is een patroonherkenner en ordeschepper
Volgens mij kunnen uitwassen als religie, complottheorie?n en 'bad science' teruggevoerd worden op twee dingen:
- de aanwezigheid van buitengewoon indrukwekkende patroonherkenningsmogelijkheid welke op werkelijk alle soorten data denkbaar losgelaten kan worden en dewelke orde schept waar maar enigszins niet onwaarschijnlijk. Misschien is dit onderdeel zelfs wel het enige vermogen dan een brein heeft, de essentie van het brein, datgene wat het brein onderscheidt van andere organen.
- de onhoudbare wens deze patroonherkenner en ordeschepper op alles los te laten waar er maar tijd voor is om deze op los te laten.
De universele ordeschepper, in combinatie met de wens orde te scheppen, kan verklaren waarom mensen toch naar Astrotijd kijken, toch in 'meer' geloven, toch willen horen dat wonen onder hoogspanningsmasten kanker veroorzaakt en toch zomaar aannemen dat er nooit iemand om de maan geweest is.Let wel, deze patroonherkenner van ons brengt ook heel veel goeds. Ze neemt een centrale rol in in ons zijn. De mens is een brein op pootjes, niets meer en niets minder. Zonder brein zijn we maar een vreemde, vachtloze gedaante zonder onderscheidende kenmerken. Geen klauwen om mee te grijpen, geen uithoudingsvermogen om te rennen, een gebit dat nergens in uitschitterd, en het beste presteerd met gekookt en verwerkt eten. Ons brein geeft ons kleding, bereid eten, vuur, planken om huizen mee te bouwen, stenen, auto's en vliegtuigen. Kleine feiten zoals 'hout brandt' en 'een wiel rolt' zijn de atomen van ons begrip. Daarop is de rest gestoeld. De mogelijkheid, stukje bij beetje, de wereld om ons heen te begrijpen, doet ons de meest onwaarschijnlijke dingen doen. Techniek, natuurkunde, biologie, allemaal zijn ze een bouwwerk van zulke feiten, welke we door schade en schande te weten zijn gekomen, en welke ons een beeld van de wereld geven.Soms gaat dit ook fout. Neem nu het waarnemen en bestuderen van het hemeldak. Met name in de oudheid heeft men de gekste dingen verzonnen om te verklaren dat de dingen die we daar zien zijn zoals we ze zien. Van hemels mestkevers tot vuursmijtende goden, allemaal zijn ze een poging orde in wanorde te scheppen. Onder andere dankzij 'kennisatomen' vanuit andere delen van ons 'weten', hebben we inmiddels betere verklaringen voor het opgaan van de zon en het flitsen van de bliksem. Hoewel we misschien wel per defintie nooit vast kunnen stellen wat de ware orde der dingen is (en ?f die er is!), kunnen we wel, op basis van waarschijnlijkheid (mes van Ockham), consistentie (het is niet zo dat evolutie alleen voor eencelligen opgaat) en werkzaamheid (de natuurkunde laat onze auto's rijden) het kaf van het koren scheiden.Toch geloven veel mensen nog in een opperwezen, terwijl ze alle mogelijkheid hebben uit die positie van domheid te treden. Kijk eens naar Astrotijd op SBS of waar ook: de idiootste dingen worden er beweerd, terwijl een veel waarschijnlijker waarheid in natuurkundeboeken te vinden is. Echter wel een stukje moeilijker. Zonder hier nu een aanval te openen op de blijkbaar intellectuele luiheid van deze en gene, moeten we vaststellen dat, ook al neemt het brein niet alle moeite alle kennis tot zich te nemen, er, gegeven een set basisaannames (er is meer dan het oog ontmoet), gepoogd wordt een patroon te herkennen (horoscopen staan in de sterren geschreven dus zo spreekt gene zijde tot ons).Misschien is een leuke verklaring van de werking van placebo's wel dat mensen uit de oorzaak 'pil innemen' gevolgtrekken dat zij beter worden. Misschien zijn dit soort dingen wel toe te schrijven aan de 'ruis' van deze ordeschepper: een brownse beweging van de patroonherkenner. De patroonherkenner verwacht dat pillen slikken leidt tot beter worden, dus, gegeven de toch al vaak kleine klachten (Brownse beweging van het gemoed) wordt voor het gemak dan ook maar de voorspelling eigenhandig waargemaakt. Misschien dat ik in deze laatste alinea een partij uit mijn nek sta te lullen, maar het klonk toch zeker aardig.Kortom: schep orde, maar met mate.